Bezoek aan Lausitz op zoek naar wolven

Onze fascinatie voor grote roofdieren heeft ons naar Lausitz gebracht, op zoek naar wolven. Lausitz heeft sinds 2000 een roedel wolven. Een roedel bestaat uit een mannetje en een vrouwtje, en ten minste één worp jongen. De welpen zijn na ongeveer 2 jaar volwassen en geslachtsrijp en zullen op zoek gaan naar een eigen territorium. In 2000 werden 4 welpen geboren op de Muskauer heide. Inmiddels, oktober 2011 zijn er in Lausitz 5 roedels. In heel Duitsland zijn 8 roedels. 

Zondag 16 oktober is het prachtig weer. Wij verkennen de omgeving van Ehrlichthof. Er is een klein museum en een tentoonstelling over de wolven van Lausitz. Een fietstocht over het Wolvenpad voert ons door het Teichegebiet met zijn vele water en bossen. Het aantal zeearenden is hier zo groot, dat wij er onze verrekijker niet meer voor pakken.

‘s Maandags doen we een poging zelf de Muskauer heide op te gaan om te kijken of we op eigen kracht wolvensporen kunnen vinden. Een heel groot gedeelte van de Muskauer heide is echter bruinkoolafgravingsgebied voor de kolencentrales die zeer prominent aanwezig zijn. Dit gebied is niet toegankelijk voor publiek. Het is ook niet erg aantrekkelijk om hier te wandelen, of je moet van kale maanlandschappen houden. Het lijkt ons stug dat hier wolven zijn. 

Een ander deel van de Muskauer heide is niet toegankelijk omdat het dient als oefengebied voor militairen.

Dinsdag 18 oktober is het mooi weer. We treffen Vanessa Ludwig van het Wolfenkontaktbureau. Zij spreekt Nederlands en geeft ons informatie over de wolven van Lausitz. 

Wij leren hier dat de wolf in Lausitz vooral reeën eet, verder eet hij wilde zwijnen, herten en kleinere zoogdieren als hazen en konijnen. Er wordt wel eens vee aangevallen in Saksen, maar de meeste boeren hebben maatregelen genomen tegen wolvenaanvallen. Vooral weerloze dieren worden gepakt. Het komt in deze streek nog wel voor dat mensen een schaap vetmesten dat aan een ketting staat. Deze dieren zijn een gemakkelijke prooi. Een omheining van zo’n 90 cm hoog van schrikdraad is voldoende om een wolf tegen te houden. Een wolf zal onder een afzetting proberen te kruipen; hij springt er niet overheen. Een boer of particulier die maatregelen neemt zijn vee te beschermen, krijgt een vergoeding als zijn vee toch aangevallen wordt door wolven. 

Een volwassen wolf heeft 4 kilogram vlees per dag nodig. Er is veel wild in Lausitz. De meeste tegenstand tegen wolven komt vooral van de jagers, die wolven als vanouds als concurrent zien, maar die concurrentie is verwaarloosbaar.

Mensen hoeven niet bang te zijn voor wolven. Wolven blijven het liefst bij mensen uit de buurt. Van de 9 aanvallen van wolven in de afgelopen 50 jaar, zijn 5 aanvallen door wolven met hondsdolheid toe te schrijven. Hondsdolheid komt niet meer voor in Duitsland, en dit wordt zeer goed in de gaten gehouden. De overige 4 aanvallen (in Spanje) zijn toe te schrijven aan wolven die of wel gevoerd werden, ofwel regelmatig slachtafval aten, dat in de omgeving van mensen werd gedumpt. Hier telt dezelfde regel als in Amerika van “the fed bear is a dead bear”; zodra wolven de angst voor mensen verliezen worden ze gevaarlijk.

Een avondwandeling levert een waarneming van zo’n 6 wasberen op de plassen van het Teichegebiet, en twee visotters!

Later vernemen wij via de website dat diezelfde nacht helaas een jonge wolf in het verkeer is omgekomen. 

Woensdagochtend is het ons gelukt om een afspraak te maken met Stephan Kaasche, met hond Bobby. Hij leidt ons een stuk voormalig afgravingsterrein in. Hier zijn verschillende zandpaden, ook asfaltpaden. Een territoriale wolf loopt voortdurend rond in zijn gebied. Vind je zijn sporen, dan kun je ongeveer zijn territorium bepalen. Zijn sporen bestaan uit printen en uitwerpselen. 

Een wolvenpoot is zo’n 10 cm groot, er zijn vier tenen te zien met nagels en een kussentje. De afstand tussen twee afdrukken van voorpoten is minimaal 1.10m. Een hardlopende wolf zet zijn achterpoten in zijn voorpoten. De verwarring met een grote hond ligt altijd op de loer. Printen zijn daarom aanwijzingen dat er een wolf in het gebied kan zijn, maar tellen niet als bewijs. Pas als je uitwerpselen vindt, meestal op strategische plekken, dan kun je spreken van bewijs dat het om een wolf gaat. De uitwerpselen zijn groot, wit en zit vol met haar en botjes. Een wolf gebruikt zijn uitwerpselen om zijn territorium te markeren. Een hond die in het territorium van een territoriale wolf schijt, kan worden gezien als concurrent. De volgende dag zullen de uitwerpselen van de hond door die van een wolf zijn overgescheten.

Afijn, een hond kan beter niet van zijn baas af dwalen. Hij moet of heel gehoorzaam zijn, of hij moet aan de riem in een wolventerritorium. Bobby is erg gehoorzaam, en getraind uitwerpselen te vinden of, als hij een wolf ruikt, dat aan te geven.

Ik vraag naar het argument dat ik ooit in Finland hoorde om wolven af te schieten wanneer er meer dan 2 a 3 wolven in een gebied zijn. Dan is er dus sprake van een roedel, die met elkaar gaan jagen en gevaarlijk worden. Volgens Stephan is dat onzin. Een ree is een gemakkelijke prooi voor een wolf, en het is niet nodig dat die in groepsverband bejaagd worden. In het voorjaar worden vaak de jonge dieren gepakt, in de winter de zwakkere. Dit geldt ook voor herten en wilde zwijnen. Wolven in Lausitz hoeven dus helemaal niet in groepen te jagen.

Lausitz is een groot gebied waar weinig mensen wonen, en wij kunnen ons heel goed indenken dat hier wolven leven. Hoewel wij de wolf graag in Nederland terug zouden zien, lijkt het ons voor de wolven prettiger in Lausitz te wonen.